Czy leci z nami pilot? Cz. 1 - zaginiona wizja

Zdaję sobie sprawę, iż biorąc pod uwagę ostanie lata i wymierne sukcesy sportowe, jest to prawdopodobnie najlepszy okres w historii Legii Warszawa w jej ponad stuletniej historii. Bardzo słuszne jest pytanie – o co ci człowieku chodzi? Daj spokój, jest super, cztery mistrzostwa Polski, dwa drugie miejsca, Liga Mistrzów, puchary Polski Liga Europy – to brzmi bardzo dobrze i dobrze wygląda w gablocie.

Postarajmy się jednak spojrzeć nieco głębiej niż ograniczając się tylko do powierzchownego sprawdzenia tabeli. Popatrzmy ile Legię Warszawa te sukcesy kosztują i czy dałoby się osiągnąć je taniej, a może inaczej, gdyby inaczej zarządzano to czy Legia mogłaby osiągnąć więcej? Zarobić więcej? Szybciej gonić średniaków europejskich? Mieć lepszych zawodników? Lepszych trenerów? Zapełniać stadion? Czy gdyby Cezary Kulesza, albo włodarze Piasta bądź Cracovii mieli podobne finanse do dyspozycji to poradziliby sobie lepiej? Gorzej? Tak samo?

Czy miarą sukcesu jest też to, że rok po grze w LM, klub nie awansuje do pucharów i ma potężną dziurę finansową i nawet rok później nie jest w stanie wypłacić premii za MP? Czy porażki z mistrzem Luksemburga, Mołdawii i Słowacji są powodem do dumy?  Czy Legia i jej właściciele w pełni wykorzystują to jaki klub kupili, ilu ten klub ma kibiców, jaką ma medialność, jakie ceny biletów, ile za loże są w stanie zapłacić kibice z Warszawy w stosunku do innych miast Polski, co daje nowy stadion i jego infrastruktura?

Uważam, że Legia mogłaby i powinna osiągnąć dużo więcej – uważam, że wejście na poziom Viktorii Pilzno czy Slavii Praga, nawet nie posiadając chińskich inwestorów, jest możliwe. Również możliwy jest wysoki poziom szkolenia, dający zawodników do drużyny i przychody z ich sprzedaży w większej ilości niż obecnie. Uważam, że Legia mogłaby się stać czołową drużyną Europy Środkowej, dla której pokonanie mistrza Słowacji czy Luksemburga będzie przebiegało na luzie. Uważam też, że Legia spokojnie może wygrywać mistrzostwa Polski, nie trzęsąc się o wynik przed telewizorem lub czekając na ostatnią kolejkę i słabość rywali – niech rywale będą silni, a Legia i tak może i powinna być silniejsza. Legia nie powinna wygrywać słabością innych, a swoją siłą, bo zwyczajnie na to ją stać – taką stawiam tezę.

Tekst mimo, że o Legii, to w sumie nie będzie traktował ani o piłkarzach, ani o wynikach sportowych, o mistrzostwach czy ich braku. Oczywiście bez nawiązania do tych elementów się nie obędzie, ale raczej mają stanowić tło niż być wątkiem głównym. To co chcę przekazać, bardziej skupi się na kwestiach zarządzania firmą jaką jest klub piłkarski, na kilku aspektach tego zarządzania i tym co z tego wynikło, wynika i może wyniknąć na przyszłość dla Legii. Będę odnosił się do okresu, kiedy ster rządów przejęło dwóch, następnie trzech, a w końcu jeden pan, czyli do okresu po ITI. Z pewnością też nie poruszę wszystkich tematów, nie dotrę, a nawet nie mam takiego zamiaru, do każdej decyzji podejmowanej w tym okresie, być może to co napiszę będzie potraktowane jako subiektywne, ale postaram się pokazać pewien proces tak jak ja go widzę, zastanowić się gdzie popełniono błędy, a gdzie decyzje były dobre, co wyszło, a co nie wyszło, dlaczego moim zdaniem tak się stało i co było tego przyczyną.

Ktoś może zapytać – co ty masz do powiedzenia o zarządzaniu? Bardzo trafna i słuszna uwaga – ty, internetowy mądrala, raczej pesymistycznie nastawiony do tego co widzisz, krytyk i czarnowidz czasami aż do przesady. Oprócz kopania piłki skórzanej, człowiek w życiu robił także inne rzeczy, między innymi udało się skończyć zarządzanie na UW, a także uzyskać tytuł MBA – czyli mam podobne wykształcenie kierunkowe jak pan Mioduski i o ile się nie mylę nieco lepsze niż pan Leśnodorski – mowa o wykształceniu kierunkowym, bo niczego absolwentowi prawa odbierać nie zamierzam. Oczywiście ktoś podniesie kwestie doświadczenia i prowadzenia dużych biznesów – tu, prawda, nie miałem takiej możliwości, szansy, okazji, może jestem za słaby/głupi – wybór odpowiedzi pozostawiam czytelnikom, ale pracuję jako zarządzający czy to produktami, czy to zespołami ludzkimi, czy też jednym i drugim od 20 lat. Pracowałem zarówno w wielkich korporacjach, jak małych firmach, które nie chciały mieć z korporacją nic wspólnego, w większości przypadków z niezłym skutkiem. Wdaje mi się (choć i tu mogę się mylić), że mam prawo co nieco o zarządzaniu wiedzieć i część z tych moich myśli przelać na papier – tyle w kwestii „o mnie” i „czy mogę”. A teraz do meritum po tym skądinąd przydługim wstępie.

1. Pomysł na klub czyli wizja dokąd mamy zmierzać, jak to robić, jak mierzyć sukces i jak weryfikować i korygować proces w trakcie jego trwania.

Na początku posłużę się definicją za Encyklopedia Zarządzania, cytuję:
Wizja jest to wyrażona słownie, mentalna wizualizacja pożądanego stanu organizacji, do którego kierownicy oraz zatrudniony personel będzie dążyć. Dobra wizja jest ambitna ale realna, zwięzła, czasami wyniosła, bo ma w swoim brzmieniem motywować otoczenie.

Wg Johna Hendry’ego, Gerry’ego Johnsonna i Julii Newton wizja powinna zawierać:
- Opis kompetencji firmy
- Nakreślenie drogi z obecnej zajmowanej pozycji do tej w której przedsiębiorstwo aspiruje
- Uświadomienie sobie potrzeby doskonalenia się by być atrakcyjniejszym od konkurencji
- Opis postrzeganego środowiska biznesu, zmian społecznych
- Charakterystykę naszego biznesu (obecne i pożądane rynki)

Każdy kto był managerem w szanującej się firmie spotkał się z pewną wizją firmy, którą chciano zrealizować, ona mogła być mniej lub bardziej realna, do jej realizacji można było użyć lepszych bądź gorszych narzędzi, można było użyć lepszych lub gorszych KPI do pomiaru tego czy zmierzamy w dobrą stronę, można było wyciągnąć z tych KPI dobre lub błędne wnioski i na koniec można było korygować ten plan w trakcie jego wprowadzania w dobrym lub złym kierunku. Najważniejsze jednak było to, aby taka wizja powstała – wizja tego gdzie mamy/chcemy być za lat 5,7,10 – docelowe miejsce dla firmy pt. Legia.

W przypadku klubu piłkarskiego można moim zdaniem mówić o pomyśle na klub i mówiąc szczerze, ja nigdy tego pomysłu nie poznałem, nie wiem, albo nie jestem pewien czym Legia miała się stać za lat kilka lub kilkanaście, jaka była ta wizja i jak ewentualnie miano ją realizować. Oczywiście mówiono o akademii, mówiono o rozwoju, mówiono o mistrzostwach i pucharach, ale wszystko to było raczej zbiorem pewnych życzeń, a nie spójnym realnym pomysłem na klub piłkarski i na jego rozwój. Nawet jeżeli jakaś namiastka tej wizji była, to mam wrażenie, że od początku była ona różna u obu właścicieli, albo też w trakcie ewoluowała i na koniec doprowadziła do kryzysu „na górze” oraz zmiany właścicielskiej.

Ja jednak będę się upierał, że od początku był problem z jasnym i czytelnym określeniem tego gdzie ma być Legia za 5-10 lat. Nawet jeżeli mówiono coś o dominacji w Polsce i pokazaniu się w Europie, to nadal brakowało pomysłu jak to osiągnąć, skąd czerpać pieniądze na rozwój, na coraz lepszych trenerów i zawodników, na stałą grę o najwyższe cele w Polsce i Europie.

To co się wydarzyło w Legii po okresie rządów ITI to przypomina mi cytaty z dwóch lektur – pierwsza to „Ziemia Obiecana” i tekst: „ty nie masz nic, on nie ma nic i ja nie mam nic to wszyscy mamy tyle aby mieć fabrykę”, druga to fragment „Pana Tadeusza” i szło to mniej więcej tak – „My z synowcem na koń wsiędziem, szlachta za nami reszta jakoś będzie”.

Dlaczego uważam, że tej spójnej wizji nie było? Przede wszystkim dlatego, iż kilka tygodni temu prezes Mioduski był łaskaw stwierdzić , że klub nie ma jeszcze fundamentów, czyli czegoś, od czego zaczyna się budowę każdej firmy. Gdyby była wizja i była realizowana, w tej chwili o braku fundamentów nikt by nie ważył się wspomnieć.

Przypominam, że Mioduski jest w Legii 6 lat właścicielem i nadal nie ma fundamentów. Czy zatem można powiedzieć, że przez 6 lat klub sobie funkcjonował od sezonu do sezonu, od trenera do trenera, jak się udało to zagrał w pucharach, jak się nie udało to nie zagrał, a że przychody z poziomu Polski były większe niż u konkurentów, to i wyniki w kraju były bardzo dobre? Na puchary czasami to starczało, a ostatnio już nie, choć moim zdaniem brak awansu do pucharów nie był spowodowany akurat zbyt małym budżetem a innymi czynnikami.

Podobno oczkiem w głowie obecnego prezesa była i jest akademia – generalnie Legia w kwestii infrastruktury treningowej to istne kuriozum – dwa boiska, w tym jedno sztuczne dla całego klubu i akademii. Nie potrzeba wielkiej wiedzy, że to właśnie akademia miała dostarczać zawodników i do drużyny i do sprzedaży. Skoro była oczkiem w głowie, to dlaczego powstaje dopiero teraz. Ktoś powie, no bo dopiero teraz są na to środki – to ja powiem, że cała akademia jest finansowana z kredytu i pomocy państwa, a nie z kasy Legii – dlaczego nie 6 lat temu, choć w mniejszej skali, bez centrów nowoczesnych technologii, choćby budynek z szatniami i bursą oraz kilka boisk? Widać były ważniejsze rzeczy do zrobienia. Jakiś czas temu prezes Anderlechtu powiedział że jak miał do wyboru wyremontować stadion lub kupić kilku zawodników to woli to pierwsze, bo bez stadionu nie zarobi na pensje dla zawodników. Ta wypowiedź może służyć jako przykład. W Legii wolano wydać pieniądze na kontrakty niż chociażby zainwestować w boiska – prezes kombinował jak to gminy wraz podmiotami zewnętrznymi sfinansuje akademię, ale też boiska do treningu dla pierwszej i drugiej drużyny, po to by on mógł inwestować w drużynę i trenerów – często z kiepskim skutkiem. Nie myślano o fundamentach, myślano o „tu i teraz” a nie o przyszłości – zdobycie MP i ewentualne puchary były najważniejsze, bo teoretycznie miały dawać kasę na inne rzeczy, a okazywało się że przychody z nich ledwo pokrywały koszty, de facto zarobić to można, ale dopiero w LM, do której coraz ciężej będzie się dostać i bez wydawania dużych kwot na zawodników raczej się nie da – no chyba że fartem. Ostatnio wyszło nawet na to, że Legii MP generalnie się nie opłaca , bo trzeba płacić premie zawodnikom – dosyć ciekawa perspektywa.

Ktoś powie – to Leśnodorski blokował akademię – możliwe, że i tak było, że mimo wszystko chciał przeznaczać kasę na pierwszą drużynę, a nie na budynki i boiska, bo one niczego nie gwarantują – to czy panowie, nawet jeżeli jakąś wizję mieli, to chcieli ją realizować? Była ona wspólna i spójna? Czy też każdy sobie w swoją stronę?

Co do samej akademii to moim zdaniem budowanie boiska i budynku jest rzeczą prostą – wymaga pieniędzy i wykwalifikowanej siły roboczej. Kluczowe w akademii jest to, kto nią będzie zarządzał, jak będzie zarządzał, kto będzie w niej pracował, skąd wezmą się młodzi ludzie, którzy do niej trafią? Tu również rodzi się kolejne pytanie, które szerzej opiszę w kolejnej części – ludzie czyli dyrektorzy, trenerzy i ich pomysł na szkolenie. Również w tym aspekcie w klubie działo się tak sobie – rezygnacja z Mazurka, jak rozumiem po audycie Holendra z Rotterdamu, i budowanie struktury od początku, tylko czy znowu poprawnie? Czy budują ją ludzie z doświadczeniem w tej dziedzinie, czy znowu będziemy eksperymentować? No cóż efekty zobaczymy za kilka, kilkanaście lat.

Akademia jest przykładem jaskrawym na brak wizji lub co najmniej na brak jej realizacji. Niestety nie jest to przykład jedyny – kolejne przykłady, które są widoczne:

1. Jak drużyna Legii ma grać, jaki mieć styl, jak go wypracować?
2. Jaka powinna być polityka transferowa? Kogo zatrudniamy? W jaki sposób szukamy? Na kogo stawiamy? Czy każdy kolejny trener będzie sobie ściągał zawodników, czy będziemy kierowali się innymi kryteriami, a może jakoś to połączymy? Jak ma docelowo działać dział skautingu? Kogo ma wyszukiwać?
3. Jakie jest umiejscowienie w strukturze klubu funkcji dyrektora sportowego? Jaki ma wpływ na wybory w pierwszej drużynie, drugiej drużynie i akademii? Jaki jest status drugiej drużyny? Czy jest potrzebna? Do czego ma służyć?
4. Jak powiększać budżet klubowy? Gdzie szukać środków na coraz lepszych zawodników?
5. W jaki sposób prowadzić akademię, by oprócz budowanego zaplecza, również zapewnić fachowość trenerską na top poziomie?

Powyższe punkty wcale nie wyczerpują wszystkich pytań jakie można zadać i lista mogłaby być znacznie dłuższa, ale bardziej chodzi o pokazanie niespójności i niekonsekwencji w działaniu, braku planu lub totalnego braku realizacji tego planu.

Podsumowując część pierwszą – brak pomysłu na klub Legia jest aż nadto widoczny. Nikt nie chce/nie potrafi jasno określić oczekiwań wobec tej organizacji, nie ma jasności skąd się mają brać pieniądze na klub. Ostatnio dowiedzieliśmy się o dywersyfikacji przychodów poprzez działalność komercyjną – jest to kolejna jakaś pojawiająca się koncepcja, jestem ciekaw jej realizacji i zysków z niej płynących. Pan Siemieniec, który ma realizować tę koncepcję powiedział, że pan Mioduski ma „odważną wizję, głęboko w nią wierzą i potrafią zbudować zespół, z którym mogą ją wcielić w życie” – oby. Problem polega na tym, że warto poznać tę wizję, a co do zespołu ludzkiego jaki zbudowano w Legii opowiem w drugiej części – ja nie powierzyłbym mu wprowadzania jakiejkolwiek wizji, bo ten zespół nie potrafi znaleźć trenera, który przetrwa dłużej 5 miesięcy. Jeżeli ta wizja jest równie rozsądna jak ostatni list do prezesa federacji hiszpańskiej, czy wypowiedź o oddawaniu Legii zawodników za małą kasę, a zarobku później na ich sprzedaży to trochę mną trzęsie z niepokoju.

Kiedy klub był przejmowany przez Mioduskiego, miałem nadzieję, że okres prowizorki właśnie się skończył, że skończy się czas osób typu Dominik Ebebenge na stanowisku dyrektora i jego słynne „dear friends”, albo jedna całkiem sympatyczna pani na stanowisku kierownika drużyny i jej umiejętność liczenia kartek, czy to współpracy z z Fluminense. Okazało się niestety, że życie pisze inne scenariusze – mamy piątego trenera w ciągu dwóch lat, mamy trzeciego dyrektora sportowego w ciągu dwóch lat, mamy dziurę w budżecie, którą uda się pokryć sprzedając najlepszych zawodników młodego pokolenia, nie graliśmy w pucharach od dwóch sezonów i ranking nam spada, kolejnego braku występu w Europie właściciel może nie udźwignąć finansowo. Jak wcielać wizję w taki sposób? Da się? Chyba ciężko...

Tak serio – co przez dwa pełne sezony dowodzenia przez Mioduskiego zmieniło się w Legii na plus? Widzicie jakieś pozytywy oprócz MP i pucharu 2017/2018?

Zarzut numer jeden jaki mam do rządzących w Legii to brak pomysłu na klub oraz brak systematycznej, solidnej, zaplanowanej pracy nad rozwojem klubu.